Spoglądając na historię motoryzacji, łatwo dojść do wniosku, że na przestrzeni lat pod maską aut zaszły dalekosiężne zmiany. Jest jednak jeden element, który od dziesięcioleci pozostaje niezmienny. Pasek rozrządu, bo o nim mowa, często jest jednym z największych problemów kierowcy. Powód jest oczywisty - jego uszkodzenie skutkuje degradacją silnika. Zakres zniszczeń jest zależny przede wszystkim od wysokości obrotów jednostki napędowej, podczas której pasek uległ zerwaniu. W najlepszym przypadku dochodzi do pogięcia zaworów, w najgorszym - do podziurawienia głowicy i tłoków. Łatwo więc domyślić się, że koszt naprawy silnika zniszczonego w wyniku niesprawności rozrządu jest ogromny, a w przypadku kilkunastoletnich aut przekraczają nawet wartość samochodu.
Zasada działania paska rozrządu
Pasek rozrządu wykonany jest z kauczuku - gumy odpornej na zgniatanie, ściskanie, ścinanie i rozciąganie. Produkowane obecnie paski są dodatkowo wzmacniane drutami stalowymi o niewielkiej średnicy lub linkami poliamidowymi czy kevlarowymi. Powierzchnie zębów pokrywa się specjalnym tworzywem, wyróżniającym się bardzo niskim współczynnikiem tarcia, dzięki czemu są one bardzo odporne na ścieranie. Rozwiązanie to umożliwia sprawną pracę paska rozrządu bez konieczności smarowania go specjalistycznymi preparatami. Co ważne, sprawia on, że na styku paska z walcem wydziela się mniej ciepła. Ten niepozorny element silnika odpowiedzialny jest za dostarczenie paliwa do cylindra i odprowadzenie spalin do kanałów wylotowych. Kluczową rolę odgrywa w tej kwestii wałek krzywkowy. To owalny element z osadzonymi na jego końcach krzywkami, które w wyniku ruchu obrotowego otwierają i zamykają zawory. Ich obroty muszą być idealnie zsynchronizowane z pracą wałka korbowego, za co odpowiada pasek rozrządu. W nowoczesnych silnikach jego zerwanie skutkuje zatem kolizją zaworów i tłoków, która najczęściej okazuje się opłakana w skutkach. Na rynku istnieją także bezkolizyjne jednostki napędowe, w których po zerwaniu paska rozrządu nie dochodzi do degradacji elementów silnika. Należy jednak zaznaczyć, że obecnie są one bardzo rzadko spotykane. Prognozy pokazują zaś, że za kilka lat zostaną całkowicie wycofane z produkcji.
Pasek czy łańcuch rozrządu?
Spoglądając na historię silników samochodowych, łatwo zauważyć, że jeszcze kilkadziesiąt lat temu niemal każda jednostka napędowa była wyposażona w łańcuch rozrządu. Rozwiązanie to od lat 80. XX wieku zaczęło być stopniowo wypierane przez znane dziś gumowe paski zębate. I chociaż łańcuchy przez długi czas cieszyły się wielką aprobatą kierowców oraz były uważane za elementy bezobsługowe, ostatnie dziesięciolecia pokazały, że nie są rozwiązaniem doskonałym. Współczesne silniki generujące dużą moc powodują, że nawet tak trwały element szybko ulega eksploatacji. Znane są także przypadki, kiedy łańcuchy rozrządu zrywały się lub spadały z kół zębatych. Awarie te były powodowane szybkim zużyciem materiałów oraz błędami na etapie projektowania. Wielu producentów hołdujących dotychczas łańcuchom rozrządu, doszło do wniosku, że o wiele lepszym rozwiązaniem jest klasyczny pasek. Po pierwsze jest on dużo tańszy w produkcji, zaś nowoczesne tworzywa sprawiają, że interwał między kolejnymi wymianami znacznie się wydłuża. Paski rozrządu zapewniają także sprawniejszą pracę silnika i pozwalają zwiększyć jego osiągi. W przeciwieństwie do łańcucha, który podlega dużym oporom ruchu, generują o wiele cichszą pracę jednostki napędowej. Są też łatwiejsze do wymiany, co sprawia, że zmniejszają koszty usług warsztatowych.
Kiedy udać się do serwisu?
O pasku rozrządu kierowcy przypominają sobie zazwyczaj wtedy, kiedy zbliża się termin jego wymiany. Koncerny motoryzacyjne określają w instrukcji obsługi danego modelu pojazdu liczbę kilometrów, po przejechaniu której właściciel pojazdu powinien dokonać wymiany paska rozrządu. Warto jednak mieć na uwadze, że są to liczby szacunkowe. Na ich skrócenie może wpłynąć technika jazdy kierowcy oraz warunki eksploatacji pojazdu. Częste doprowadzanie do wysokich obrotów silnika, przemieszczanie się w korkach, gwałtowne hamowanie i częste uruchamianie silnika sprawiają, że dystans, po którym należy wymienić rozrząd warto skrócić do około 75%. Wrogiem paska jest także czas. Wynika to z faktu, że guma, nawet nieużywana, parcieje i staje się mniej odporna na gwałtowne szarpnięcia oraz rozciąganie. Z tego względu producenci zalecają wymianę paska rozrządu po 5 latach bez względu na to, czy pojazd był mocno eksploatowany, czy przez większość czasu stał w garażu. Przyczyną szybszej wymiany paska może być także zużycie innych elementów rozrządu. Najczęściej jest to pompa wody stosowana w silnikach Diesla, a ponadto rolki oraz napinacze. Należy zaznaczyć, że kauczukowy pasek rozrządu nie toleruje tłustych substancji, które osiadają na jego powierzchni. Zabrudzenie olejem silnikowym jest więc dla kierowcy sygnałem, że auto powinien obejrzeć mechanik, aby nie tylko usunąć wycieki, ale również wymienić rozrząd.
Wymiana paska rozrządu tylko dla wtajemniczonych
O żywotności paska rozrządu decyduje również sposób jego wymiany. Dobrym pomysłem jest więc oddanie auta w ręce sprawdzonego fachowca - najlepiej pracującego w autoryzowanym serwisie marki. Odradza się natomiast próby samodzielnej wymiany, które mogą zakończyć się uszkodzeniem silnika. Warto też sięgać po oryginalne części. Tańsze zamienniki mogą spowodować szybszą eksploatację poszczególnych elementów rozrządu, przez co pasek będzie musiał być wymieniony dużo szybciej, niż kierowca mógłby się tego spodziewać. Kluczową kwestią jest data produkcji paska rozrządu. Może okazać się, że element ten kilka lat przeleżał w magazynie, przez co nie powinien znaleźć się pod maską samochodu. Dbanie o rozrząd to także kontrolowanie terminów jego wymiany. Lepiej zapobiegać niż leczyć - to stwierdzenie nabiera tutaj wyjątkowego znaczenia. Należy bowiem pamiętać, że zdezelowany pasek rozrządu nie daje żadnych sygnałów. O jego złej kondycji kierowca dowiaduje się dopiero wtedy, kiedy auto zostanie unieruchomione, a przed właścicielem roztoczy się wizja kosztownej naprawy silnika. lepiej dmuchać na zimne.
