W każdym silniku nie może zabraknąć kilku podstawowych elementów, które pozostają niezmienione od chwili, kiedy na ulicach pojawiły się pierwsze pojazdy z motorami spalinowymi.
Korpus
Fundamentem każdego silnika jest kadłub zwany także blokiem cylindrowym. To największy i zarazem najcięższy element napędu. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu kadłub składał się z wielu elementów połączonych ze sobą śrubami. Łączenia powodowały jednak, że w wyniku eksploatacji pojazdu pojawiały się nieszczelności, co skutkowało licznymi usterkami i znacząco skracało żywotność silnika. Z tego względu współczesne jednostki napędowe są wyposażone w kadłub w postaci jednolitego odlewu. Najczęściej jest on wykonany z żeliwa - materiału łatwego w obróbce i jednocześnie odpornego na ścieranie oraz działanie wysokiego ciśnienia temperatur. Co ważne, żeliwo jest słabym przewodnikiem fal dźwiękowych, dzięki czemu znacznie redukuje hałas generowany w wyniku pracy podzespołów silnika. Od strony wewnętrznej blok cylindrowy posiada liczne wydrążenia oraz kanały dopasowane do pozostałych elementów motoru. Od góry przestrzeń roboczą jednostki napędowej zamyka głowica, która tak samo jak kadłub, stanowi jednolity odlew wykonany z wytrzymałych materiałów.
Cylindry, tłoki, zawory
Wewnętrzna konstrukcja silnika nie może obejść się bez cylindrów. Umieszczone w nich tłoki poruszające się ruchem posuwisto-zwrotnym powodują sprężanie mieszanki paliwowo-powietrznej oraz zamianę jej energii chemicznej w energię cieplną i mechaniczną. Cylindry ograniczają przestrzeń roboczą tłoków. Ich hermetyczna budowa pozwala na utrzymanie znacznego nadciśnienia lub podciśnienia w przestrzeni roboczej. Są wykonane z żeliwa, stali lub aluminium, czyli surowców odpornych na działanie dużych sił i wysokich temperatur. Cylindry nie mogą pracować bez zaworów umieszczonych w głowicy silnika. Wyróżnia się zawory ssące oraz wydechowe. Pierwsze z nich umożliwiają napełnienie się cylindra środkiem roboczym, drugie powodują usunięcie spalin. Za otwieranie się i zamykanie zaworów w odpowiednim momencie odpowiada wałek rozrządu zakończony krzywkami. Istotnym elementem silnika jest ponadto wał korbowy, który umożliwia zmianę ruchu obrotowego na ruch posuwisto-zwrotny wykonywany przez tłoki. Aby silnik mógł sprawnie działać, konieczna jest synchronizacja pracy wałka rozrządu oraz wału korbowego, gwarantująca zgraną pracę zaworów i tłoków poruszających się w cylindrach. Elementy te połączone są gumowym paskiem zębatym lub łańcuchem, który przekazuje napęd z wału korbowego na wał rozrządu.
Układ smarowania i chłodzenia
Budowa silnika spalinowego obejmuje także system smarowania oraz chłodzenia. Pierwszy z nich służy do ograniczenia poziomu tarcia poszczególnych podzespołów motoru, dzięki czemu zapobiega ich nadmiernej eksploatacji i zniszczeniom. Olej silnikowy znajduje się w misce olejowej. Za jego krążenie w magistrali olejowej i dotarcie do wszystkich jego ruchomych elementów odpowiada pompa. Podczas procesu spalania paliwa uwalniane są ogromne pokłady ciepła. Aby zapobiec przegrzaniu się oleju i nie doprowadzić do uszkodzenia części silnikowych, jednostka napędowa musi być wyposażona w układ chłodzenia. Warto jednak zaznaczyć, że dla silnika niekorzystna jest zarówno zbyt wysoka temperatura dochodząca do 150 stopni Celsjusza, jak i zbyt niska, w której właściwości smarne oleju ulegają pogorszeniu. Zadaniem układu chłodzącego jest utrzymywanie w silniku temperatury oscylującej w przedziale od 90 do 100 stopni Celsjusza. Jego głównym elementem jest chłodnica, w której następuje proces obniżania temperatury cieczy chłodzącej silnik. Wspomagającą rolę odgrywa także wentylator sprawdzający się podczas upalnej pogody oraz w czasie postoju z załączonym silnikiem. Za dostarczenie cieczy chłodzącej do poszczególnych elementów jednostki napędowej odpowiada pompa wody.
Budowa silnika - świece i filtry
Ważnym elementem konstrukcji silnika są świece zapłonowe - iskrowe i żarowe. Pierwsze z nich montowane są w motorach benzynowych. Służą do wytworzenia iskry, dzięki której następuje zapłon mieszanki paliwowo-powietrznej umożliwiający przekształcenie energii chemicznej na termiczną oraz mechaniczną. W jednostkach wysokoprężnych instalowane są natomiast świece żarowe, które podgrzewając komorę spalania doprowadzają do samozapłonu oleju napędowego. Ważnymi częściami każdego silnika są także filtry. Filtr oleju dba o czystość specyfiku smarującego poszczególne podzespoły motoru. Wyłapuje drobiny powstające w wyniku zużywania się części silnikowych, zapobiegając ich tarciu o elementy jednostki napędowej. Filtr ten pośredniczy też w procesie chłodzenia oraz zatrzymuje olej w chwili unieruchomienia samochodu. Z kolei zadaniem filtra powietrza jest wychwytywanie pyłu i kurzu z powietrza zasysanego przez silnik. Ważną funkcję pełni także filtr paliwa oczyszczający benzynę i usuwający wodę z oleju napędowego w przypadku silników Diesla. Warto przy tym zaznaczyć, że wszystkie, nawet najdrobniejsze podzespoły motoru są ze sobą ściśle powiązane. Usterki jednego elementu pociągają zaś za sobą awarię kolejnego. Z tego względu ogromne znaczenie mają regularne przeglądy oraz wymiany płynów silnikowych, dzięki którym jednostka napędowa może przez wiele lat cieszyć się znakomitą kondycją.
