W przypadku starszych pojazdów koszt takiego remontu może nawet przewyższyć wartość samochodu. Warto przy tym pamiętać, że wymiana rozrządu jest dość skomplikowanym zadaniem. Oprócz wstawienia nowych elementów w postaci rolek, napinaczy i oczywiście słynnego paska lub łańcucha, konieczna jest także umiejętność idealnego ustawienia rozrządu. Nie ma tutaj miejsca na jakiekolwiek niedociągnięcia i błędy. Maksymalna precyzja jest bowiem gwarancją poprawnego działania jednostki napędowej.
Kwestia idealnej synchronizacji
Działanie układu rozrządu opiera się na otwieraniu i zamykaniu zaworów umożliwiających pracę całego silnika. Zawory dolotowe i wylotowe, otwierając się, zapewniają napełnianie cylindrów mieszanką paliwowo-powietrzną i odpowiadają za odprowadzanie z nich spalin. O tym, jak ważne są duże umiejętności fachowca przy wymianie rozrządu, można przekonać się, poznając budowę całego układu. Jest on złożony przede wszystkim z zaworów. Ich pracą steruje specjalnie wyprofilowany wałek rozrządu zakończony krzywkami. To właśnie one powodują zmianę ruchu z obrotowego na posuwisty, przekazując go zaworom przy udziale popychaczy. Warto przy tym pamiętać, że ruchy wałka rozrządu muszą być idealnie zsynchronizowane z ruchem wału korbowego znajdującego się w dolnej części silnika, odpowiadającego za właściwą pracę tłoków. Za zgranie poszczególnych elementów odpowiada napęd rozrządu składający się z gumowego paska zębatego lub metalowego łańcucha wspomaganego przez układ rolek oraz napinaczy. Łatwo więc domyślić się, że nieprawidłowe ustawienia rozrządu mogą skutkować kolizją tłoków i zaworów prowadzącą do zniszczenia silnika.
Stałe i zmienne fazy rozrządu
Rozrząd steruje zaworami z ogromną szybkością. Kiedy wał korbowy osiąga prędkość dochodzącą do dwóch tysięcy obrotów na minutę, wówczas czas, jaki zajmuje wypełnienie cylindra, czyli otworzenie się zaworu wlotowego i zamknięcie wylotowego, nie przekracza 0,02 sekundy. Przy pięciu tysiącach obrotów na minutę wynosi on zaledwie 0,008 sekundy. Synchronizacja ruchu tłoków z otwieraniem się i zamykaniem zaworów określana jest jako faza rozrządu. Ze względu na to, że decyduje ona o szybkości wypełnienia cylindra mieszanką, przekłada się bezpośrednio na osiągi silnika. W klasycznych silnikach spotyka się najczęściej stałą fazę rozrządu, co oznacza, że zawory otwierają się i zamykają w ściśle określonym cyklu, na który nie ma wpływu praca całej jednostki napędowej. Wałek rozrządu pozostaje w tym samym miejscu, zmianom kształtu i położenia nie ulegają także krzywki. Chcąc poprawić dynamikę jednostki napędowej, jej osiągi oraz zmniejszyć toksyczność spalin i ilość zużywanego paliwa, koncerny samochodowe zaczęły stosować zmienne fazy. O ile kwestia ustawienia rozrządu w pierwszym przypadku nie należy do najłatwiejszych, o tyle w drugim jest ono nie lada wyzwaniem nawet dla doświadczonego fachowca. Zmniejszenie skoku zaworów przy niskich i średnich obrotach wału korbowego, zwiększenie go, gdy silnik osiągnie wysokie obroty i ponowne zmniejszenie przy uzyskiwaniu przez motor maksymalnej liczby obrotów, pozwala uzyskać więcej momentów, w których rozrząd osiąga optymalne parametry sprzyjające zrównoważonej pracy silnika. W praktyce kierowca może odczuć większą elastyczność jednostki napędowej, objawiającą się lepszym przyspieszeniem bez konieczności redukcji biegu.
Wymiana rozrządu to dopiero początek
Wymiana rozrządu jest konieczna, jeśli kierowca chce uniknąć kosztownych napraw silnika. Zarówno producenci samochodów, jak i mechanicy rekomendują skrupulatne przestrzeganie terminów kolejnych przeglądów. Koncerny samochodowe umieszczają w instrukcji obsługi pojazdu informację, po przejechaniu jakiej ilości kilometrów rozrząd powinien zostać wymieniony. Czas ma niebagatelne znaczenie zwłaszcza dla paska. Element ten wykonany jest bowiem z gumy, która nawet w sytuacji, gdy auto jest bardzo mało eksploatowane, ulega niszczeniu. Fachowcy rekomendują przy tym wymianę nie tylko samego paska, ale także towarzyszących mu podzespołów w postaci rolek, napinaczy, a w niektórych samochodach również pompy wody. Kluczową rolę w aspekcie bezpieczeństwa i żywotności silnika odgrywa właściwe ustawienie rozrządu. Polega ono na bardzo dokładnym wyregulowaniu znaczników znajdujących się na pasku oraz na wałku rozrządu po wymianie jego podzespołów. Milimetrowe przesunięcia mogą powodować zaburzenie synchronizacji pracy poszczególnych elementów układu i w konsekwencji doprowadzić do poważnej usterki. Warto zaznaczyć, że specjaliści, którzy dokonują wymiany i regulacji rozrządu, nim uruchomią silnik zawsze przeprowadzają ręcznie kilka obrotów wałem korbowym, obserwując przy tym uważnie zachowanie zaworów oraz tłoków. W przypadku nieprawidłowego ustawienia rozrządu tłoki zaprą się o zawory, uniemożliwiając ruch wału korbowego. Oznacza to, że wymianę poszczególnych elementów rozrządu należy rozpocząć od nowa, ponieważ w przeciwnym razie dojdzie do awarii całego układu. Łatwo więc przekonać się, że jest to niełatwe zadanie. Z tego względu zdecydowanie najrozsądniejszą decyzją jest powierzenie samochodu wykwalifikowanym mechanikom z autoryzowanego serwisu, którzy doskonale znają daną markę samochodu i zapewnią bezawaryjną pracę silnika przez kolejne kilkadziesiąt miesięcy.
