Bardzo rzadko można przewidzieć, że w układzie rozrządu dzieje się coś złego. Właściciel pojazdu dowiaduje się o tym dopiero w chwili, kiedy auto zostanie unieruchomione, zaś przed nim roztoczy się wizja remontu jednostki napędowej. Warto dodać, że naprawa ta jest bardzo kosztowna, ponieważ uszkodzony rozrząd potrafi dokonać w silniku niemałych spustoszeń. Czasami zdarza się, że renowacja motoru znacznie przewyższa wartość auta i jest zwyczajnie nieopłacalna. A zatem - jak twierdzą producenci samochodów oraz mechanicy - przezorny zawsze ubezpieczony.
Budowa i funkcja rozrządu
Zadaniem układu rozrządu jest dostarczanie mieszanki paliwowo-powietrznej do cylindrów, w których pracują tłoki. Rozrząd jest także odpowiedzialny za usuwanie spalin. Podstawowym elementem układu jest wałek rozrządu zakończony krzywkami, które odpowiadają za otwieranie i zamykanie zaworów. Te ostatnie z kolei umożliwiają dostarczenie mieszanki paliwowo-powietrznej do cylindra. Ruch wałka rozrządu musi być zsynchronizowany z obrotami wała korbowego. Za regulację tę odpowiada pasek lub łańcuch rozrządu, który okazuje się zazwyczaj najbardziej newralgicznym punktem całego układu. I chociaż jeszcze do niedawna twierdzono, że drugie rozwiązanie jest o wiele bardziej żywotne, doświadczenia koncernów motoryzacyjnych z ostatnich lat pokazują, że wymiana rozrządu dotyczy w takim samym stopniu samochodów wyposażonych w metalowy łańcuch, jak i w zbrojony gumowy pasek rozrządu. Warto przy tym pamiętać, że istnieje kilka typów rozrządu: zaworowy, tłokowy, tulejowy oraz mieszany. Obecnie w samochodach najczęściej spotykany jest pierwszy z nich. W zależności od tego, w jakim punkcie silnika został umiejscowiony, wyróżnia się rozrząd OVH (kiedy rozrząd znajduje się w bloku silnika), SOHC (wałek umiejscowiony jest w głowicy) oraz DOHC z dwoma wałkami w głowicy motoru.
Kontrolować czy wymieniać?
O tym, że regularna kontrola oraz wymiana rozrządu może niejednokrotnie uratować życie silnika, wie chyba każdy kierowca. Specjaliści przekonują, że niezwykle ważne są w tym przypadku regularne przeglądy oraz przestrzeganie interwałów czasowych, po których należy wymienić rozrząd. Warto pamiętać, że pasek sterujący pracą wała korbowego oraz wałków rozrządu wykonany jest z gumy. W efekcie nawet w samochodach, które są bardzo mało eksploatowane ulega on zniszczeniu. Przyjmuje się, że najbezpieczniej wymieniać go co 5-7 lat. W instrukcji pojazdu można znaleźć ponadto informację od producenta wskazującą na dystans, po pokonaniu którego należy wymienić rozrząd. Warto jednak pamiętać o tym, że są to informacje szacunkowe. Agresywny styl jazdy, podróżowanie głównie w warunkach miejskich, czy przemieszczenie się w korkach to tylko niektóre z czynników, które decydują o tym, że wymiana rozrządu powinna zostać przyspieszona. Dochodzą do nich także rozmaite awarie pod maską. Wycieki oleju powodujące zabrudzenia paska rozrządu, rolek oraz napinaczy powinny zmobilizować kierowcę do wymiany rozrządu. Substancje oleiste wykazują degradacyjny wpływ na gumę, z której jest wykonany pasek, przez co w konsekwencji mogą prowadzić do jego zerwania i zniszczenia całego układu. Bardzo rzadko konieczność wymiany rozrządu sygnalizują dźwięki dochodzące spod maski. Głośny stukot świadczy często o zużyciu łańcucha. Uszkodzona rolka lub pompa wody może z kolei powodować charakterystyczne huczenie sugerujące, że samochód powinien zobaczyć doświadczony mechanik. Wymiana układu rozrządu powinna być przeprowadzona również wówczas, gdy samochód używany zmienia właściciela. Wyjątkiem jest sytuacja, w której auto posiada kompletną dokumentację techniczną potwierdzoną przez autoryzowany serwis marki.
Zadanie dla wprawnego fachowca
Wymiana rozrządu wielu kierowcom kojarzy się wyłącznie z zamontowaniem nowego paska lub łańcucha. W rzeczywistości jednak powinna ona obejmować towarzyszący mu osprzęt. Autoryzowany serwis zadba o to, aby wraz z paskiem wymianie uległy również uszczelki, rolka prowadząca i rolka napinacza, ramię napinacza oraz uszczelniacze wałka rozrządu. W samochodach, w których pasek napędza pompę wody bardzo często konieczna jest także wymiana tego elementu. Podzespoły te mają bowiem niebagatelny wpływ na kondycję paska albo łańcucha rozrządu. Zużyte rolki czy napinacze będą powodowały mikrouszkodzenia, co spowoduje znaczne skrócenie ich żywotności. Niezwykle ważną kwestią jest również zakup materiałów wysokiej jakości. Fachowcy zdecydowanie zalecają sięganie po oryginalne części, które dają gwarancję prawidłowego działania między kolejnymi wizytami w warsztacie. Doświadczenie pokazuje bowiem, że tańsze zamienniki nie tylko szybko się zużywają, ale też w krótkim czasie mogą ulec awarii, co w tym przypadku skutkuje poważną awarią silnika. Zdecydowanie złym pomysłem jest uleganie kuszącym okazjom cenowym. Może bowiem okazać się, że tańszy pasek rozrządu został wyprodukowany kilka lat temu, co wyraźnie sygnalizuje obniżenie jego żywotności. Należy ponadto podkreślić, że wymiana rozrządu jest bardzo skomplikowana. Z tego względu zaleca się powierzenie jej doświadczonym fachowcom, najlepiej tym pracującym w autoryzowanym serwisie. Warto pamiętać, że oprócz wymiany poszczególnych elementów, kluczową kwestią pozostaje także odpowiednia regulacja rozrządu polegająca na precyzyjnym ustawieniu znaczników znajdujących się na wałku rozrządu i na pasku. Nawet niewielkie przesunięcie może prowadzić do niezsynchronizowanej pracy poszczególnych elementów silnika i zniszczenia cylindrów tłoków oraz zaworów. Oddanie samochodu w ręce specjalistów uchroni samochód przed ewentualnymi uszkodzeniami i pozwoli jego kierowcy spać spokojnie.
